Fincede Genitif Halin Oluşturulması

Fincede Genitif yani Genetiivi halin oluşturulması

Bu halin esas eki -n harfi olmakla beraber kelimelerin sonundaki harflere göre bazı değişiklikler yapıldıktan sonra -n eklenebiliyor. Bunlarla ilgili gruplandırmayı ve ilgili örnekleri aşağıda bulabilirsiniz. Ünlü uyumu ve ünsüz değişimi kuralları da geçerli. Her gruptan birkaç kelimeyi ve genitif halini ezberlerseniz başka kelimelerle karşılaştığınızda bunları genitif yapabilir veya genitif haldeki bir kelimeyle karşılaştığınızda bu kelimenin yalın halini belirleyebilirsiniz.

Sesli harfle biten kelimeler

• -a/-ä, -u/-y, -o/-ö ile biten kelimelerin sonuna -n ekleniyor.
  • kala-kalan: balık-balığın
• Sonunda -e olan kelimelere bir -e daha eklendikten sonra -n ekleniyor.
  • huone-huoneen: oda-odanın
• Sonunda -i olan yeni kelimelere -n ekleniyor.
  • kahvi-kahvin: kahve-kahvenin
• Sonunda -i olan eski kelimelerde -i harfinin yerini -e alıyor ve sonra -n ekleniyor (-si ile biten kelimeler hariç).
  • suomi-suomen: Finlandiya-Finlandiya’nın
• Sonunda -si olan eski kelimelerde -si yerine -de geliyor ve sonra -n ekleniyor.
  • vesi-veden: su-suyun
  • uusi-uuden: yeni-yeninin
  • vuosi-vuoden: yıl-yılın

Sessiz harfle biten kelimeler

-in

• Sonunda -in olan kelimelerde -in yerine -imen geliyor.
  • puhelin-puhelimen: telefon-telefonun

-as/äs veya -is

• Sonunda -as olan kelimelerde -as yerine -aan geliyor.
  • taivas-taivaan: gökyüzü-gökyüzünün
• Sonunda -is olan kelimelerin bir kısmında -is yerine -iin ekleniyor.
  • saalis-saaliin: av-avın
  • valmis-valmiin: hazır-hazırın

-us/-ys

• Sonunda -us/-ys olan bir grup kelimede -us/-ys yerine -uden geliyor. Bunlar sıfattan türetilmiş olan kelimeler.
  • ystävyys-ystävyyden: arkadaşlık-arkadaşlığın

-is veya -os/ös veya -us/-ys

• Sonunda -is olan kelimelerin bir kısmında -is yerine -iksen geliyor.
  • roskis-roskiksen: çöp tenekesi-çöp tenekesinin
  • jänis-jäniksen: yabani tavşan-yabani tavşanın
• Sonunda -os/-ös olan kelimelerde –os yerine –oksen geliyor.
  • ostos-ostoksen: alışveriş-alışverişin (satın alınan mal)
• Sonunda -us/-ys olan bir grup kelimede -us/-ys yerine -uksen geliyor.
  • vastaus-vastauksen: cevap-cevabın
  • kysymys-kysymyksen: soru-sorunun

-ut/-yt

• Sonunda -ut/-yt olan bir grup kelimede -ut/-yt yerine -een geliyor. Bunlar genellikle bir fiilden türetilen kelimeler.
  • väsynyt-väsyneen: yorgun-yorgunun
• Sonunda -ut/-yt olan bir grup kelimede ise -ut/-yt yerine -uen/-yen geliyor.
  • ohut-ohuen: ince-incenin      
  • lyhyt-lyhyen: kısa-kısanın

-nen

• Sonunda -nen olan kelimelerde -nen yerine -sen ekleniyor.
  • nainen-naisen: kadın-kadının
  • suomalainen-suomalaisen: Fin-Fin’in

-ton veya -tar

• Sonunda -ton olan kelimelerde -ton yerine -ttoman geliyor.
  • rahaton-rahattoman: parasız-parasızın
• Sonunda -tar olan kelimelerde -tar yerine -ttaren geliyor.
  • tytär-tyttären: kız-kızın

Sessiz harfle biten yabancı isimler ve dışarıdan alınmış kelimeler

• Kelimenin sonuna -in koyuluyor. 
  • Facebook-Facebookin
  • Ahmet-Ahmetin

Fincede Yasaklamak Fiili

Fincede Yasaklamak Fiili

• Asetus kieltää 23 uutta muuntohuumetta. ― Yönetmelik yeni değiştirilmiş 23 ilacı yasaklıyor.
• Sayılardan sonra partitifle devam edileceği kuralına uygun bir cümle.
• muuntohuume→muuntohuumetta

• He voivat kieltää sinua vuokraamasta. ― Onlar sana + kiralamaktan menedebilirler.
• Birine yasaklamak partitifle belirtiliyor: sinua
• Neyin yasaklandığı kısmı "bir şeyden men etmek" şeklindeki kullanımla yani elatifle devam ediyor: vuokraamasta
• Uusi laki kieltää portugalilaispomoja soittelemasta työajan ulkopuolella. ― Yeni kanun Portekizli patronlara + iş saatlerinin dışında aramaktan menediyor.
• portugalilaispomoja: çoğul partitif  
• soittelemasta 

• Kielletään tekniikka. ― Teknolojiyi yasaklayalım.
• Emir kipi varsa cümlenin nesnesinin (genelde) nominatif olması gerektiği belirtiliyor. 
• Doğru ama, aslında buradaki nominatif değil, nominatif görünümlü akuzatiftir. 
• Kielletään tekniikka derken Türkçede de Fincede de teknolojiyi yasaklayalım demiş oluyoruz ve akuzatif hal kullanmış oluyoruz (akuzatife Türkçede ismin i hali deniyor). Bunu bilmek, söyleyiş biçiminin iki dilde aslında aynı olduğunu anlamayı sağlıyor. Fincede "teknoloji yasaklayalım", Türkçede "teknolojiyi yasaklayalım" denmiyor. İki dilde de "teknolojiyi" deniyor. Fincedeki durum, akuzatifin iki şeklinden biri olan nominatif görünümlü akuzatifin, adından da anlaşılacağı gibi, nominatifle aynı olması.   

• Viro kieltää turkistarhauksen. ― Estonya kürk çiftçiliğini yasaklıyor.
• Düz cümlenin nesnesi genitif halde. 
• turkistarhaus→turkistarhauksen
• Aslında buradaki genitif değil, genitif görünümlü akuzatiftir. 
• Turkistarhauksen derken Türkçede de Fincede de "kürk çiftçiliğini yasaklıyor" demiş oluyoruz ve akuzatif hal kullanmış oluyoruz (akuzatife Türkçede ismin i hali deniyor).  Fincede "kürk çiftçiliğinin yasaklayalım", Türkçede "kürk çiftçiliğini yasaklayalım" denmiyor. İki dilde de "kürk çiftçiliğini" deniyor. Fincedeki durum, akuzatifin iki şeklinden biri olan genitif görünümlü akuzatifin, adından da anlaşılacağı gibi, genitifle aynı olması.   

• Lääkäri kielsi kuningatar Elisabetilta rakkaan harrastuksen. ― Doktor, Kraliçe Elizabeth'ten sevilen bir hobiyi menetti.
• Silmälääkäri kielsi minulta ajamisen. ― Göz doktoru benden araba sürmeyi yasakladı.
• Neyin kimden menedildiği veya yasaklandığı tersine dönmüş ama böyle de bir ifade biçimi var. 
• Kimden yasakladığı ablatif ekiyle, neyi yasakladığı genitif görünümlü akuzatif ekiyle yani Türkçedeki i hali ekiyle belirtiliyor. 

Fincede Partisipler yani Sıfat Fiiller

Fiilin sıfata çevrilmiş haline partisip, sıfat fiil ya da ortaç deniyor ve partisipler her iki dilde de var. 

 Partisiplerin sınıflaması

• Etken partisipler
  • VA partisip
    • +an, +en
    • lukeva: okuyan
  • NUT partisip
    • +mış, +miş, +muş, +müş
    • lukenut: okumuş
  • MA partisip:
    • +dik, +dik, +dık, +dük, +tık, +tik, +tuk, +tük
    • lukema: okuduk
    • genelde bu şekilde kalmıyor ve okuduğu, okuduğum gibi, iyelik ekleriyle birlikte kullanılıyor.
• Edilgen partisipler
  • VA partisip
    • +nan, +nacak
    • luettava: okunan/okunacak
  • TU partisip
    • +lmış, +lmiş, +lmuş, +lmüş
    • luetettu: okunmuş
• Olumsuz partisip
  • +ma, +me
  • lukematon: okumayan, okunmayan, okumamış, okunmamış vb.
  • Cümlenin gelişine göre anlam kazanıyor.