Fincede Yasaklamak Fiili

Fincede Yasaklamak Fiili

• Asetus kieltää 23 uutta muuntohuumetta. ― Yönetmelik yeni değiştirilmiş 23 ilacı yasaklıyor.
• Sayılardan sonra partitifle devam edileceği kuralına uygun bir cümle.
• muuntohuume→muuntohuumetta

• He voivat kieltää sinua vuokraamasta. ― Onlar sana + kiralamaktan menedebilirler.
• Birine yasaklamak partitifle belirtiliyor: sinua
• Neyin yasaklandığı kısmı "bir şeyden men etmek" şeklindeki kullanımla yani elatifle devam ediyor: vuokraamasta
• Uusi laki kieltää portugalilaispomoja soittelemasta työajan ulkopuolella. ― Yeni kanun Portekizli patronlara + iş saatlerinin dışında aramaktan menediyor.
• portugalilaispomoja: çoğul partitif  
• soittelemasta 

• Kielletään tekniikka. ― Teknolojiyi yasaklayalım.
• Emir kipi varsa cümlenin nesnesinin (genelde) nominatif olması gerektiği belirtiliyor. 
• Doğru ama, aslında buradaki nominatif değil, nominatif görünümlü akuzatiftir. 
• Kielletään tekniikka derken Türkçede de Fincede de teknolojiyi yasaklayalım demiş oluyoruz ve akuzatif hal kullanmış oluyoruz (akuzatife Türkçede ismin i hali deniyor). Bunu bilmek, söyleyiş biçiminin iki dilde aslında aynı olduğunu anlamayı sağlıyor. Fincede "teknoloji yasaklayalım", Türkçede "teknolojiyi yasaklayalım" denmiyor. İki dilde de "teknolojiyi" deniyor. Fincedeki durum, akuzatifin iki şeklinden biri olan nominatif görünümlü akuzatifin, adından da anlaşılacağı gibi, nominatifle aynı olması.   

• Viro kieltää turkistarhauksen. ― Estonya kürk çiftçiliğini yasaklıyor.
• Düz cümlenin nesnesi genitif halde. 
• turkistarhaus→turkistarhauksen
• Aslında buradaki genitif değil, genitif görünümlü akuzatiftir. 
• Turkistarhauksen derken Türkçede de Fincede de "kürk çiftçiliğini yasaklıyor" demiş oluyoruz ve akuzatif hal kullanmış oluyoruz (akuzatife Türkçede ismin i hali deniyor).  Fincede "kürk çiftçiliğinin yasaklayalım", Türkçede "kürk çiftçiliğini yasaklayalım" denmiyor. İki dilde de "kürk çiftçiliğini" deniyor. Fincedeki durum, akuzatifin iki şeklinden biri olan genitif görünümlü akuzatifin, adından da anlaşılacağı gibi, genitifle aynı olması.   

• Lääkäri kielsi kuningatar Elisabetilta rakkaan harrastuksen. ― Doktor, Kraliçe Elizabeth'ten sevilen bir hobiyi menetti.
• Silmälääkäri kielsi minulta ajamisen. ― Göz doktoru benden araba sürmeyi yasakladı.
• Neyin kimden menedildiği veya yasaklandığı tersine dönmüş ama böyle de bir ifade biçimi var. 
• Kimden yasakladığı ablatif ekiyle, neyi yasakladığı genitif görünümlü akuzatif ekiyle yani Türkçedeki i hali ekiyle belirtiliyor. 

Fince nereden

Bu yazının konusu Fincede nereden geldiğimizi söylemek.

Fincede nereden geldiğimizi söylemek için Türkçede -den/-dan ekler gibi, Fincede aynı amaçla kullanılan ekleri koymamız gerekiyor. Ayrılma ya da uzaklaşma ekleri de denen bu -den/-dan ekleri Fincede iki tip:

1. Fincesi elatiivi olup, Türkçe elatif diyeceğim ayrılma ekleri: -sta/-stä 
2. Fincesi ablatiivi olan ve ablatif de denebilecek ayrılma ekleri: -lta/-ltä
   

Ayrılma eklerini kullanarak nereden geldiğimizi söylemek:

• Üstü kapalı yerlerden gelişten söz ediyorsak elatif yani -sta/-stä ekliyoruz.
• Te tulitte sairaalasta: Onlar hastaneden geldiler 
• Me tulimme apteekista: Biz eczaneden geldik 
• He tulevat yökerhosta: Onlar gece kulübünden geliyorlar
• Açık alanlardan söz ediyorsak, geldiğimiz yerin sonuna ablatif yani -lta/-ltä eklerini koyuyoruz.
• Me tulemme bussipysäkiltä: Biz otobüs durağından geliyoruz 
• Sinä tulet kioskilta: Sen büfeden geliyorsun
  Bildiğiniz gibi, müşteri olarak büfenin içine giremeyiz. Bu nedenle, büfeden bir şeyler alıp gelmişsek -lta ekini koymamız gerekiyor. 
• Minä tulen torilta: Ben pazar yerinden geliyorum
• Geldiğimiz ülkeyi söylerken çoğunlukla elatif yani -sta/-stä ekliyoruz.
• Minä tulen Turkista: Ben Türkiye'den geliyorum
• Hän tuli Suomesta: O Finlandiya'dan geldi
• Te tulitte Englannista: Siz İngiltere'den geldiniz
• Bazı ülkelerden geliş -lta/-ltä ekleri koyularak ifade ediliyor. 
• Venäjä→Venäjältä
• Çeşitli şehir ve ada isimlerinin hangi eki aldığını görmek için missa-asut-tampereella-vai-helsingissa bağlantısına tıklayabilirsiniz. Aşağıdaki bilgileri de yine aynı bağlantıdan aldım.
• Bir sıfatla birlikte oluşturulmuş yer isimlerinde sıfat ayrı ek alıyor, diğer kelime ayrı ek alıyor. Önce Türkçe açıklayayım: Örneğin yer adı Eskişehir olsun; Eskişehir'den değil, Eskidenşehirden dememiz gerekiyor.
• Vanhaupunki→Vanhastakaupungista
•  ….ada, .....nehir, .....tepe gibi, sonu doğa ile ilgili kelimelerle biten bir yer adları ise buradan geldiğimizi çoğunlukla -lta/-ltä ekleriyle ifade ediyoruz.
  

Özellikle, -a/-ä, -o/-ö, -u/-y ile biten kelimelerde işimiz kolay, a, u o ile bitiyorsa -sta ya da duruma göre -lta diye yapıştırıyoruz hemen. Kelime ä, y veya ö ile bitiyorsa -stä ya da -ltä ekleyeceğiz. 

Fakat -e, -i, si ve -nen ile biten kelimelerde ekleri koymadan önceki harflerde bazı değişiklikler oluyor. İlaveten, kelimenin içinde ünsüz yumuşaması/değişmesi de olabiliyor. Bunlar ayrı bir yazının konusu, şimdilik örneklerle göz alışkanlığı edinmeye çalışalım:

· Englanti→Englannista · keskus→keskuksesta · Helsinki→Helsingistä · silta→sillalta · Turkki→Turkista · bussipysäkki→bussipysäkiltä · Suomi→Suomesta · kaupunki→kaupungista
Fincedeki ayrılma, bulunma ve yönelme ekleri için Fince nerede nereden nereye yazıma da bakabilirsiniz.

Yazıda geçen Fince kelimeler ve Türkçe karşılıkları:

· tulla: gelmek	· bussipysäkki: otobüs durağı
· Turkki: Türkiye	· kiosk: büfe
· Suomi: Finlandiya	· tori: pazar yeri
· Englanti: İngiltere	· kaupunki: şehir
· Mustameri: Karadeniz · apteekki: eczane · sairaala: hastane	· keskus→keskuksesta · yökerho: gece kulübü