Fince Tip 1 fiil çekimlerine devam

Bu yazının konusu Fince Tip 1 fiil çekimlerindeki harf değişiklikleri. Fincede, Tip 1 fiillerin çekiminde kuvvetli ünsüzler zayıf ünsüzlere dönüşüyor. Türkçede de benzer şekilde sert ünsüzler, yumuşak ünsüzler var ama Fincedekiler bunlarla aynı olmadığı için ben kendimce bunlara kuvvetli ünsüzler ve zayıf ünsüzler dedim. Fince Tip 1 fiil çekimleri yazısında hem bu tip fiillerin normal çekimlerini hem de T harfinin düştüğü bir örneği görmüştük, şimdi bu değişiklik konusunu detaylı olarak görelim. T, TT, K, KK, NT ve RT harflerinin bulunduğu fiillerin çekiminde bu kuvvetli ünsüzler zayıf ünsüzlere dönüşüyor. Aşağıda özetliyorum fakat bakıyorum da, pek bir şey anlaşılmıyor. En iyisi, sonrasında örnek fiiller vermek.  T harfi D oluyor Bu durum Türkçede de bazı fiillerde var: gitmek→giderim  TT varsa tek T oluyor K harfi düşüyor KK varsa tek K oluyor NT varsa NN oluyor RT varsa RR oluyor Bu düşenler, değişenler yani zayıflayanlar 3. tekil ve 3. çoğul şahıs haricindekiler. Üçüncü tekil ve çoğul şahıs çekimleri kuvvetli harflerle yani fiil kökündeki harflerle yapılıyor, değişmiyor.  odottaa nukkua alkaa kaataa lentää ymmärtää T düştü K düştü K düştü T→D NT→NN    RT→RR zayıf odotan nukun alan kaadan lennän ymmärrän zayıf odotat nukut alat kaadat lennät ymmärrät kuvvetli odottaa nukkuu alkaa kaataa lentää ymmärtää zayıf odotamme nukumme alamme kaadamme lennämme  ymmärrämme zayıf odotatte nukutte alatte kaadatte lennätte ymmärrätte kuvvetli odottavat nukkuvat alkavat kaatavat lentävät ymmärtävät beklemek uyumak başlamak dökmek uçmak anlamak Fiil tipleriyle ilgili sonraki yazım Fince Tip 2 fiil çekimleri. Yazıda geçen Fince kelimeler ve Türkçe karşılıkları:

·       odottaa: beklemek	·       kaataa: dökmek
·       nukkua: uyumak	·       lentää: uçmak
·       alkaa: başlamak	·       ymmärtää: anlamak

Fince Tip 2 fiil çekimleri

Bu yazının konusu Fince Tip 2 fiillerin çekimi ile ilgili kurallar.

Tip 1 Fiil çekimlerini öğrenenler için Tip 2 fiil çekimlerini öğrenmek çok kolay fakat o yazıyı yazalı neredeyse bir buçuk yıl olmuş. Tip 2 fiiller -da/-dä ile biten fiiller oluyor. Fiil kökünü bulmak için bunları kaldırıyoruz. Kişi eklerimizi de fiil kökünün arkasına koyuyoruz. Hemen karnımızı doyurup başlayalım:

syödä: yemek 

• minä syön: yerim 
• sinä syöt: yersin 
• hän syö: yer 
• me syömme: yeriz 
• te syötte: yersiniz 
• he syövät: yerler 

Bu durumda, syödä fiilinin kökü syö. Fiil kökünün yanına koyduğumuz kişi eklerini koyulaştırılmış olarak görebilirsiniz fakat, üçüncü tekil şahsa baktığımızda koyulaştırılmış bir yer göremiyoruz. İşte Tip 2 fiillerin olayı bu. Tip 1 fiillerde 3. tekil şahıs çekimini yaparken, fiil kökü hangi harfle bitiyorsa yanına o harften bir tane daha koyuyorduk, Tip 2 fiillerde koymuyoruz. Bu kadar.

Yazıyı çok kısa kesmeye gönlüm razı olmadı, bari Tip 2 fiillere birkaç örnek daha vereyim, fiil kökünü bulayım, altlarına da geniş zaman çekimlerini yazayım: 

• käydä→käy
• käyn, käyt, käy, käymme, käytte, käyvät
• myydä→myy
• myyn, myyt, myy, myymme, myytte, myyvät
• tuoda→tuo
• tuon, tuot, tuo, tuomme, tuotte, tuovat
• voida→voi
• voin, voit, voi, voimme, voitte, voivat
• ikävöidä→ikävöi
• ikävöin, ikävöit, ikävöi, ikävöimme, ikävöitte, ikävöivät

Bundan sonra Tip 3 fiil çekimleri geliyor. Fince otuz fiil yazımdaki fiillerin hangileri Tip 2, ona da bakabilirsiniz. Yalnız, Tip 2 görünümlü ama çekimleri kurala uymayan iki fiil var o listede: nähdä ve tehdä. Çekimlerini geçmiş zaman ve şimdiki zaman fiil çekimleri ile ilgili yazımda görebilirsiniz.

Yazıda geçen Fince kelimeler ve Türkçe karşılıkları:

• käydä: ziyaret etmek 
• myydä: satmak 
• tuoda: getirmek 
• voida: yapabilmek, edebilmek 
• ikävöidä: özlemek, eksikliğini duymak 

Fince Test 6 Cevaplar

Fince Test 6 başlıklı alıştırmamızın cevaplarını aşağıda görebilirsiniz. Farklı nedenlerle farklı fiilleri seçtiyseniz ya da cevaplarda hata olduğunu düşünüyorsanız yorum bırakın. 

1. D. a.
Unohtaa Näen Nukkuu Olen
O, ben, o, ben. Hepsi şimdiki zaman.

2. İ. c.
Luetaan Juostaan Juoksi Luki
Edilgen, edilgen, o, o. İki şimdiki, iki geçmiş zaman

3. F. a.
Menet Syötte Tulette Nukut
Sen, siz, siz, sen. Hepsi şimdiki zaman.

4. J. a.
Unohdat Luet Juoksen Juon
Sen, sen, ben, ben. Hepsi şimdiki zaman

5. E. b.
Unohtivat Näitte Teitte Nukkuvat
Onlar, siz, siz, onlar. Hepsi geçmiş zaman

6. C. b.
Söin Juoksin Tekivät Menivät
Ben, ben, onlar onlar. Hepsi geçmiş zaman

7. B. d.
Nukuit Juoksit Luitte Olette
Sen, sen, siz, siz. Üçü geçmiş zaman, biri şimdiki zaman

8. H. c.
Juot Näet Luki Teki
Sen, sen, o, o. İki şimdiki, iki geçmiş zaman

9. A. e.
Tulit Tulivat Menevät Juokset
Sen, onlar, onlar, sen. İki geçmiş zaman, iki şimdiki zaman

10. G. f.
Juoksi Näkee Juotte Juoksemme
O, o, siz, biz. Bir geçmiş zaman, üçü şimdiki zaman

Sonraki teste bakayım

Fince Test 5 Cevaplar

Fince Test 5 başlıklı alıştırmamızın cevaplarını renklendirilmiş şekilde aşağıda görebilirsiniz. Farklı nedenlerle farklı fiilleri seçtiyseniz ya da cevaplarda hata olduğunu düşünüyorsanız yorum bırakın. Konuyla ilgili yazılarıma ilgili alıştırmada yer alan bağlantılardan ulaşabilirsiniz.

1. O, geçmiş zaman-O, şimdiki zaman
• Meni Nukkuu Unohti Tulee
2. Biz, şimdiki zaman-Biz, geçmiş zaman
• Tulimme Näemme Olemme Luimme
3. Ben, geçmiş zaman-Siz, geçmiş zaman
• Menin Unohditte Menitte Luin
4. Edilgen çekim şimdiki zaman-Onlar, şimdiki zaman
• Tehdään Syövät Nähdään Menevät
5. Sen, şimdiki zaman-edilgen çekim geçmiş zaman
• Olet Tultiin Unohdettiin Teet
6. Onlar, şimdiki ve/veya geçmiş zaman-Siz, geçmiş zaman
• Nukuitte Juoksivat Näkevät Juoksitte
7. Onlar, geçmiş zaman-O, geçmiş zaman
• Söivät Nukkui Näkivät Söi
8. Ben, geçmiş zaman-edilgen çekim geçmiş zaman
• Näin Oltiin Syötiin Join
9. Sen, geçmiş zaman-Biz, şimdiki zaman
• Menemme Juomme Joit Menit
10. O, şimdiki zaman-Sen, geçmiş zaman
• Lukee Syö Söit Teit 

Fince Test 6'ya bakayım

Fince Test 6

Fince fiillerle ilgili bir önceki alıştırmamızda fiilleri yine dörtlü gruplar şeklinde vermiştim ve bunları "O, geçmiş zaman, siz, şimdiki zaman" gibi çiftlere ayırmaya çalışmıştık. Bu defa, çiftlerin hangi şahıs ve hangi zaman olduğunu aşağıya yazdım, bunları eşleştirip* cevaplarınızı kontrol edebilirsiniz. Ben de, çiftleri oluştururken olduğu gibi cevapları hazırlarken de çalışmış olacağım. Yalnız, en sona kalanlardan oluştuğu için 10. madde biraz tuhaf oldu.

Unohtaa Näen Nukkuu Olen Luetaan Juostaan Juoksi Luki  Menet Syötte Tulette Nukut  Unohdat Luet Juoksen Juon  Unohtivat Näitte Teitte Nukkuvat  Söin Juoksin Tekivät Menivät  Nukuit Juoksit Luitte Olette  Juot Näet Luki Teki  Tulit Tulivat Menevät Juokset  Juoksi Näkee Juotte Juoksemme

A. Sen, onlar, onlar, sen           B. Sen, sen, siz, siz                  C. Ben, ben, onlar onlar           D. O, ben, o, ben                     E. Onlar, siz, siz, onlar             F. Sen, siz, siz, sen                   G. O, o, siz, biz H. Sen, sen, o, o İ. Edilgen, edilgen, o, o J. Sen, sen, ben, ben K. Biz, biz, sen, sen a. Hepsi şimdiki zaman b. Hepsi geçmiş zaman c. İki şimdiki, iki geçmiş zaman d. Üçü geçmiş zaman, biri şimdiki zaman e. İki geçmiş zaman, iki şimdiki zaman f. Bir geçmiş zaman, üçü şimdiki zaman

*Şahıslarda bir tane de fazladan koydum, "sona kalan da budur" deyip es geçmeyin diye. Fransızca kursunda böyle yapıyorlar. Böylece, Verbix'te çekimlerine en sık bakılan fiillerin şimdiki zaman, geçmiş zaman etken ve edilgen çekimlerinin tamamını kapsayan alıştırma serimizi bitirdik. Yukarıdaki alıştırma bunlardan dördüncüsü oluyor. Serinin diğer testleri, Fince Test 3, Fince Test 4 ve Fince Test 5. Cevapları, testlerin altındaki bağlantılardan ve "cevaplar" etiketli yazılardan bulabilirsiniz.

Fince Test 6 Cevaplar

Fince Test 5

Bu testlerin amacı, Fince fiilleri çekilmiş halde gördüğümüzde onun hangi şahıs, hangi zaman olduğunu ve edilgen fiil çekimi olup olmadığını anlamak. Bu alıştırmada da ikili gruplar yaptım, bakın bakalım ayırabiliyor musunuz. Kelimelerin Türkçeye tercümesi üzerinde durmuyorum, anlamları konuyla ilgili yazıda var zaten.

1. O, geçmiş zaman-O, şimdiki zaman
• Meni Nukkuu Unohti Tulee
2. Biz, şimdiki zaman-Biz, geçmiş zaman
• Tulimme Näemme Olemme Luimme 
3. Ben, geçmiş zaman-Siz, geçmiş zaman
• Menin Unohditte Menitte Luin 
4. Edilgen çekim şimdiki zaman-Onlar, şimdiki zaman
• Tehdään Syövät Nähdään Menevät 
5. Sen, şimdiki zaman-edilgen çekim geçmiş zaman
• Olet Tultiin Unohdettiin Teet 
6. Onlar, şimdiki ve/veya geçmiş zaman-Siz, geçmiş zaman
• Nukuitte Juoksivat Näkevät Juoksitte 
7. Onlar, geçmiş zaman-O, geçmiş zaman
• Söivät Nukkui Näkivät Söi 
8. Ben, geçmiş zaman-edilgen çekim geçmiş zaman
• Näin Oltiin Syötiin Join 
9. Sen, geçmiş zaman-Biz, şimdiki zaman
• Menemme Juomme Joit Menit 
10. O, şimdiki zaman-Sen, geçmiş zaman
• Lukee Syö Söit Teit

Şimdiki zaman ve geçmiş zaman fiil çekimi
Edilgen fiil çekimi
Verbix fiil çekimleri

Verbix'te çekimlerine en sık bakılan fiillerin bütün çekimleriyle ilgili bir seri alıştırma hazırlıyorum. Yukarıdaki alıştırma bunlardan üçüncüsü. İlki Fince Test 3, ikincisi Fince Test 4 idi ve cevaplarını da yayınladım, "cevaplar" etiketli yazılardan bulabilirsiniz.

Fince Test 5 Cevaplar

Fince Test 2 Cevaplar

Fince Test 2'nin cevaplarını aşağıda bulabilirsiniz.

1. Hangi cümlelerde açık özne veya şahıs zamiri var, yani uyuyanın kim olduğu hangi cümlelerde açıkça belirtilmiş?
3, 4, 5, 7, 8, 10, 11

2. Açık özneler/şahıs zamirleri neler, anlamları nedir?
Onlar (3. cümle), Kedi (4. cümle), Müşterilerin ve sen (5. cümle), Finler (7. cümle), Sen (8. cümle), Anni (isim, 10. cümle), Ben ve çocuklar (11. cümle)

3. Hangi cümlelerde gizli özne var yani özneyi fiilden anlıyoruz?
1, 2, 6, 9, 12

4. Hangi cümlelerde gizli özne çoğul?
9, 12

5. Geçmiş zaman ve tekil şahıs olan cümleler hangileri?
2, 6, 10

6. İkinci çoğul şahısla hangi cümleler kurulmuş?
5, 12

7. Tekil şahısla birlikte bir özne daha kullanıldığı için çoğul olan geçmiş zaman cümlesi hangisi?
11

8. Kim/kimler nerede uyuyor? Bunlarla ilgili hangi cümle/cümleler tekil, hangi cümle/cümleler şimdiki zaman?
Onlar oturma odasında (salonda), geçmiş zaman, çoğul (3. cümle)
Kedi mutfakta, şimdiki zaman, tekil (4. cümle)
Biz aynı yatakta, şimdiki zaman, çoğul (9. cümle)

9. Hangi cümlelerde kaç saat uyunduğundan bahsediliyor, keskimäärin ne demek?
1 ve 8
ortalama

10. Kimler iyi uyuyor?
Finler (7. cümle)

11. Geçmiş zamanda kurulmuş olan ve çok az uyumaktan, çok uzun uyumaktan ve bütün yolculuk boyunca uyumaktan söz edilen üç cümlede, özne olarak kullanılacak şahıs zamirleri neler olurdu?
Sina (2. cümle), mina (6. cümle), te (12. cümle)

12. (En) sonunda uyuduğu belirtilen kim?
Anni

Konuyla ilgili bağlantıları alıştırmanın bulunduğu yazının en altında bulabilirsiniz.

Fince Test 4

Şimdiki zaman, geçmiş zaman ve bunların edilgen hallerinde fiil çekimleriyle ilgili bir test daha hazırladım. Fiilleri iyi kötü bildiğinizi, bu blogda fiillerle ilgili yazıları okuduğunuzu ve biraz da çalıştığınızı farz ediyorum ama, isterseniz önce alttaki bağlantılardan çalışın, isterseniz alıştırmayı yapıp sonra cevaplara bakın.

1. Hangisi hem geçmiş zaman hem de çoğul şahıs? 
• Menen Unohdimme On Olin
2. Hangisi üçüncü çoğul şahıs? 
• Menimme Söimme Lukivat Luimme
3. Hangisi geçmiş zaman? 
• Juoksee Menee Näki Tekee
4. Hangisi şimdiki zaman? 
• Joi Tuli Näimme Syömme
5. Hangisi geçmiş zaman? 
• Juoksette Olitte Menette Teette
6. Hangisi edilgen değil? 
• Ollaan Tullaan Juodaan Unohdan
7. Hangisi ikinci tekil şahıs? 
• Menen Luen Olit Tulin
8. Hangisi hem geçmiş zaman hem ikinci çoğul şahıs? 
• Luimme Ovat Unohtavat Juoksitte
9. Hangisi edilgen fiil? 
• Mentiin Syöt Nukuin Unohdin
10. Hangisi ikinci tekil şahıs? 
• Söitte Unohdit Tulitte Joitte

Şimdiki zaman ve geçmiş zaman fiil çekimi
Edilgen fiil çekimi

Verbix fiil çekimleri  

Fince Test 4 Cevaplar

Verbix'te çekimlerine en sık bakılan fiillerin bütün çekimleriyle ilgili bir seri alıştırma hazırlıyorum. Yukarıdaki alıştırma bunlardan ikincisi. İlki ise Fince Test 3 idi ve cevaplarını da yayınladım, "test" etiketli yazılardan bulabilirsiniz.

Fince Test 3

Biraz fiil çekimi çalışalım. Şimdiye kadar, şimdiki zaman*, geçmiş zaman ve bunların edilgen hallerini gördük. Aşağıda çekimleri verilmiş olan fiiller de bunlar. Bakın bakalım tekil mi, çoğul mu, kaçıncı şahıs, hangi zaman, etken mi edilgen mi... 

1. Her grupta farklı olan fiili ve neden dolayı farklı olduğunu bulun. Yalnız, birden çok nedenle farklı olanlar var, dikkat!

2. Seçtiğiniz fiilin hangi fiil olduğunu ve hangi zaman, kaçıncı şahıs çekimi olduğunu veya edilgen fiilse yine şimdiki zaman mı yoksa geçmiş zaman mı olduğunu belirleyin; yanına da seçtiğiniz fiilin çekimini not edin.

1. Juo Olimme Tekevät Syön 
2. Tulen Näen Nukun Unohdetaan 
3. Luette Joimme Näette Unohdatte 
4. Tulet Nukutte Teemme Juovat 
5. Teen Nukuimme Olivat Näit 
6. Nähtiin Syödään Luemme Juotiin 
7. Nukkuivat Juoksevat Teimme Lukevat 
8. Juoksimme Unohdamme Nukumme Tulemme
9. Tein Luit Oli Joivat 
10. Luettiin Mennään Tehtiin Juostiin

Kafama göre hazırladığım bu alıştırmayı bir örnekle açıklayayım: 

Luemme Olivat Tulen Unohdatte 

• Luemme, şimdiki zaman, birinci çoğul şahıs
• Olivat, geçmiş zaman, üçüncü çoğul şahıs
• Tulen, şimdiki zaman, birinci tekil şahıs
• Unohdatte, şimdiki zaman, ikinci çoğul şahıs 

Sadece bir tanesi geçmiş zamanmış. Kaçıncı şahıs olduğuna bakarak bir seçim yapamıyoruz, hepsi ayrı telden çalıyor. Demek ki cevap, olivat olacak. Olla, olmak fiiliydi; olivat da "onlardı" diye çevrilebilir sanırım.

Konuyla ilgili yazılarıma alttaki bağlantılardan ulaşabilir ve bu alıştırmaya hazırlık yapabilirsiniz. Kolay gelsin!

Geçmiş zaman ve şimdiki zaman fiil çekimleri, Edilgen fiiller

*Duruma göre geniş zaman ve gelecek zaman olarak da kullanılıyor tabii.

Fince Test 3 Cevaplar

Fince Test 2

Bu arada, sizin haberiniz yok tabii, Fince öğrenmek yetmiyormuş gibi, bir süredir Fransızca kursuna gidiyorum. Önceden biraz biliyordum, ilerleteyim istedim. Orada gördüm ki, yıllar içinde dil öğretme yöntemleri biraz değişmiş. Belki de yetişkinler için açılan kurslarda farklı yöntemler uygulanıyor. Öğrencileri daha çok araştırmaya ve anlamaya yöneltiyorlar. Parçalara bölerek öğretme gibi bir yöntem de kullanıyorlar; aynı cümleleri farklı şeyleri bulmak, farklı sorulara cevap verebilmek için birkaç defa inceliyoruz. 

Ben de benzer bir yöntemle çalışmak için bu seti hazırladım. Aşağıda on iki cümle var ve biz de bunlarla ilgili sorulara cevap arayacağız.

Cümleleri tam anlamadıysanız hiç canınızı sıkmayın, biz burada Fince-Türkçe tercüme yapmıyoruz. Yukarıda bahsettiğim yöntemle biraz bu cümleler üzerinde çalışacağız. Yalnız biraz temeliniz olması gerekiyor bence. Sorulara cevap verebilmenize ve cevaplarınızı kontrol etmenize yardımcı olabilecek yazılarımın bağlantılarını en altta veriyorum, onları inceleyebilirsiniz. 

Nukkua (uyumak) fiiliyle kurulmuş cümlelere bir göz gezdirin:   

1. Nukun keskimäärin kymmenen tuntia yössä.
2. Nukuit liian vähän.
3. He nukkuivat olohuoneessa. 
4. Kissa nukkuu keittiössä.
5. Asiakkaasi ja sinä nukutte yönne rauhassa.
6. Nukuin liian pitkään.
7. Suomalaiset nukkuvat hyvin.
8. Sinä nukut kolmetoista tuntia.
9. Nykyisin nukumme samassa sängyssä.
10. Anni vihdoin nukkui. 
11. Minä ja lapset nukuimme.
12. Nukuitte koko matkan.

Sorulara gelelim:

1. Hangi cümlelerde açık özne veya şahıs zamiri var, yani uyuyanın kim olduğu hangi cümlelerde açıkça belirtilmiş?
2. Açık özneler/şahıs zamirleri neler, anlamları nedir?
3. Hangi cümlelerde gizli özne var yani özneyi fiilden anlıyoruz?
4. Hangi cümlelerde gizli özne çoğul?
5. Geçmiş zaman ve tekil şahıs olan cümleler hangileri?
6. İkinci çoğul şahısla hangi cümleler kurulmuş?
7. Tekil şahısla birlikte bir özne daha kullanıldığı için çoğul olan geçmiş zaman cümlesi hangisi?
8. Kim/kimler nerede uyuyor? Bunlarla ilgili hangi cümle/cümleler tekil, hangi cümle/cümleler şimdiki zaman? 
9. Hangi cümlelerde kaç saat uyunduğundan bahsediliyor, keskimäärin ne demek?
10. Kimler iyi uyuyor?
11. Geçmiş zamanda kurulmuş olan ve çok az uyumaktan, çok uzun uyumaktan ve bütün yolculuk boyunca uyumaktan söz edilen üç cümlede, özne olarak kullanılacak şahıs zamirleri neler olurdu?
12. (En) sonunda uyuduğu belirtilen kim?

Kişi zamirleri
Geçmiş zaman
Fince Tip 1 fiil çekimleri
Nerede, neyin içinde
Sayılar
https://www.dict.com/fince-turkce/

Bulamadığınız, emin olamadığınız, sormak istediğiniz bir şey olursa yorum bırakın, en kısa sürede cevap vermeye çalışacağım.