30 Aralık 2017 Cumartesi

Fince Tip 1 fiil çekimleri

Finceye Giriş | Keyfimce Fince (wordpress.com)

Fiil çekimlerini burada bulabilirsiniz.

Bu yazının konusu Fince fiillerin özellikleri, Tip 1 fiil çekimleri ve ilgili kurallar. 

Önce fiil çekimlerine genel bir bakış: Ben, sen, demeden, kimden bahsetmek istiyorsak bahsedebilmenin rahatlığını Fincede de yaşıyoruz. Diğer yandan, ben, sen, biz, siz için fiil çekimi yaparken kişi zamirini koymaya gerek yok ama o ve onlar derken kişi zamirini koymak gerekiyormuş. Türkçedeki gibi, fiil köklerine gelen farklı ekleri öğrenmek gerekiyor. Yapacak bir şey yok, oturup ezberliyoruz. Fincede 6 tip fiil var ve her bir fiil tipinin çekiminin kendine özgü kuralları var. Bunlara ek olarak bir de düzensiz fiiller bulunuyor. 

Fiil tipleri ile ilgili yazılarımda fiil çekimlerinin Türkçesini geniş zaman olarak veriyorum. Bunlar şimdiki zaman ve gelecek zaman için de kullanılabilir çünkü çekimleri aynı şekilde yapılıyor. Fincede geniş zaman, şimdiki zaman ve gelecek zaman ayrımı, zaman bildiren kelimelerle ve fiil dışındaki bazı kelimelere gelen eklerle ve konuşmanın bağlamını anlayarak yapılıyor.

Bu açıklamalardan sonra en bilinen birinci tip fiilin çekimi ile başlayalım ve kurallarını öğrenelim.

puhua: konuşmak
  • puhun: konuşurum
  • puhut: konuşursun
  • puhuu: konuşur
  • puhumme: konuşuruz
  • puhutte: konuşursunuz
  • puhuvat: konuşurlar
Birinci tip fiiller iki sesli harfle, yani -aa/-ää, -ea/-eä, -ia/-iä, -oa/-öä, -ua/-yä ile bitenler. Fiil çekimini yapmak için sondaki a veya ä atılıyor ve böylece fiil kökü bulunuyor. Ondan sonra da yanına ekleri geliyor. Bizim -y harfi Fincede -ü olarak okunduğu için -yä da iki sesli harfle biten bir fiil oluyor. Üçüncü tekil şahıs çekiminde, fiil kökü hangi harfle bitiyorsa yanına o harften bir tane daha koyuluyor.

Tip 1 fiillere örnekler, fiillerin kökü ve çekimleri:
  • sanoa→sano
    • sanon, sanot, sanoo, sanomme, sanotte, sanovat
  • muistaa→muista
    • muistan, muistat, muistaa, muistamme, muistatte, muistavat
  • kysyäkysy
    • kysyn, kysyt, kysyy, kysymme, kysytte, kysyvät
Bütün Tip 1 fiiller yukarıdaki şekilde çekilemiyor ve bazı Tip 1 Fiil çekimlerinde üçüncü tekil ve çoğul şahıs çekimi yapılırken sessiz harflerde değişiklikler oluyor. Bununla ilgili bilgiler Fince Tip 1 fiil çekimlerine devam yazısında. 

Yazıda geçen Fince kelimeler ve Türkçe karşılıkları:

  • puhua: konuşmak
  • sanoa: söylemek
  • muistaa: hatırlamak
  • kysyä: sormak

Son güncellediğim yazım

Bilinen Geçmiş Zaman-Imperfekti

Bu yazının tamamını  Imperfekti-Bilinen Geçmiş Zaman | Keyfimce Fince (wordpress.com)  adresinde bulabilirsiniz. Bilinen geçmiş zaman fiil ç...