Fince örnek olmak-bileşik fiiller

Bu yazının konusu örnek olmak bileşik fiilinin Fincedeki kullanımı.

Bu ve bunun gibi fiilleri doğru kullanabilmek için, hangi ek veya eklerle kullanıldığını bilmek gerekiyor. Bu bileşik fiil, bildiğiniz gibi, Türkçede sıklıkla birine örnek olmak, biçiminde yani yönelme eki ile kullanılıyor. Fincede ise bazen yönelme eki, bazen de ayrılma eki gerekiyor. Önce eksiz düz bir cümle kurarak başlayalım; sonra da bakalım hangi durumda hangi eki kullanıyormuşuz:

• esimerkki: örnek 
• olla esimerkki: örnek olmak
• Haluamme olla esimerkki: Örnek olmak istiyoruz
  
• olla esimerkki+allatiivi: birine örnek olmak; davranış yönünden başkasının kendisine benzemesi yolunda etkili olmak
• -lle eki ile kullanılıyor
• Bu ek, Türkçedeki -e/-a/ anlamını veren yönelme eki.
• Kokeneet kuljettajat voisivat olla esimerkki nuoremmille: Deneyimli sürücüler daha genç olanlara örnek olabilir
• nuorempi: daha genç, nominatiivi tekil
• nuoremmalle: daha gence (daha genç olana), allatiivi tekil
• nuoremmille: daha gençlere (daha genç olanlara), allatiivi çoğul
• Se on myös esimerkki muille työntekijöille: Bu, diğer çalışanlara da örnektir
• muu: diğer, nominatiivi tekil
• muulle: diğerine, allatiivi tekil
• muille: diğerlerine, allatiivi çoğul. Työntekijöille allatiivi çoğul olduğu için muu da allatiivi çoğul olmak durumunda. "Diğerlerine çalışanlara" demek gerekiyor.
• työntekijä: çalışan, nominatiivi tekil
• työntekijälle: çalışana, allatiivi tekil
• työntekijöille: çalışanlara, allatiivi çoğul
• olla esimerkki+elatiivi: bir şeyin örneği olmak, bir grubu temsil eden bir örnek olmak
• -sta/stä ekleri ile kullanılıyor. 
• Bunlar Türkçede -den/-dan anlamını veren ayrılma ekleri.
• Meritähti on esimerkki merieläimistä: Deniz yıldızı deniz canlılarından (bir) örnektir
• merieläin: deniz canlısı, nominatiivi tekil
• merieläimet: deniz canlıları, nominatiivi çoğul
• merieläimestä: deniz canlısından, elatiivi tekil
• merieläimistä: deniz canlılarından, elatiivi çoğul
• Minun polkupyöräni on esimerkki maastopyörästä: Benim bisikletim dağ bisikletinden bir örnektir
• Suomi voi olla esimerkki maasta, jossa talvi on erittäin kylmä: Finlandiya, kışın çok soğuk geçtiği (bir) ülkeden bir örnek olabilir

Benzer kelimelerin kullanıldığı bir örnek vererek karşılaştıralım:

• Äiti on esimerkki tyttärelle: Anne, kızına örnektir 

Burada -lle eki yani allatiivi eki kullanarak, annenin davranışlarıyla kızına örnek olduğunu/olacağını ifade ediyoruz. 

• Äiti on esimerkki perheenjäsenistä: Anne, aile bireylerine (bireylerinden) bir örnektir

Bu cümlede ise -sta/stä yani elatiivi eki kullanarak, aile bireyleri denince bundan ne anlıyoruz, bu kişilerden bir örnek veriyoruz.

Yazıda geçen Fince kelimeler ve Türkçe karşılıkları:

• esimerkki: örnek
• olla: olmak
• haluamme: istiyoruz (haluta)
• kokeneet: deneyimli, nominatiivi çoğul (kokenut)
• kuljettajat: sürücü, nominatiivi çoğul (kuljettaja)
• voisivat: olabilirler (voida)
• voi: olabilir (voida)
• se: bu
• myös: de, da
• meritähti: denizyıldızı 
• merieläin: deniz canlısı
• eläin: hayvan
• minun: benim
• polkupyöräni: bisikletim (polkupyörä)
• maastopyörä: dağ bisikleti
• Suomi: Finlandiya
• maa: ülke
• jossa: "nerede" bağlacı
• talvi: kış
• erittäin: çok, gayet, pek, son derece
• kylmä: soğuk

Not: Parantez içindeki kelimeler fiillerin mastar, isimlerin yalın halidir.