Fince telaffuz

Tıklayın: Fince Telaffuz ve Fin Alfabesi | Keyfimce Fince (wordpress.com)
Bu konuyu ve Fince ile ilgili diğer konuları web sitemde de bulabilirsiniz.

Fincede harflerin okunuşunda bazı farklar var, bunları aşağıda açıklamaya çalıştım. Yalnız bu aşağıdakiler, harflerin kelime içindeki okunuşlarını gösteriyor. Fincede alfabenin okunuşu ayrı, mesela h harfine biz he diyoruz, onlar ho diyor, çok sevimli bence. Bakın en altta Fince alfabe ve örnek kelimeler için bir video var.

Ä, e ile a arası bir harf, æ hani şöyle şiveli bir "lahmacun" derken çıkan "A" gibi 

päivä: gün (Bu kelimeyi pæivæ diye okuyoruz)

J, Yi diye okunuyor alfabede. Tabii ki kelime içinde geçtiğinde, Y'den sonra yanındaki harfe göre devam ediyoruz. 

Hem Ä hem J içeren bir kelimeyi örnek vereyim: 

jää: buz (Yaa diye okuyun ama a harfleri öyle ağız dolusu değil)

Y, Ü diye okunuyor.

yksi: bir (üksi, vurguyu ilk hecede yapın) 

Fince okurken en çok lazım olacaklar bu üçü. Ötekileri bizim kelimelerimizi nasıl okuyorsanız öyle okuyun. Vurguları ilk hecede yapmaya çalışın. Kelimeleri yuvarlamayın, her harfin hakkını verin. Uzun görünen birçok kelime aslında bileşik kelime olduğu için, bildiğiniz kelimelerin sayısı arttıkça bileşik kelimelerin içinde bunları tanımaya başlayacaksınız. Böylece uzun kelimeleri telaffuz etmekte zorlanmaz hale geleceksiniz. Itsepalvelu gibi mesela; bilmezsek itsepal velu diye vurgulayabiliriz ama itse kendi demek, palvelu da hizmet demek. Bunları bilince 'self servis' olduğunu çıkarabiliyor ve itse palvelu olarak vurgulamamız gerektiğini anlıyoruz. 

Yalnız, kelimelere vurgu yapmakla inişli çıkışlı konuşmayı karıştırmamak lazım. Fince, monoton demeyelim de, düz konuşulan bir dil. Dudağımızın önüne yatay şekilde bir kağıt koyup, içinde -p, -s ve -k harflerinin bulunduğu kelimeleri, veya sadece bu harfleri, söylediğimizde, kağıdın titrememesi gerekiyormuş. Kısacası, harfleri patlatmamak gerekiyor.  

Alfabeyle ilgili olarak dikkatimi çeken birkaç noktayı aşağıda yazıyorum.

Ä harfini elle yazarken bu iki noktayı yatay çizgi gibi yaparsanız bu sizin özensiz olduğunuzu düşündüren bir durummuş. Diğer yandan, klavye kullanırken Ā harfini seçerseniz yanlış yapmış oluyorsunuz.

Å, İsveç O'su (ruotsalainen o). Evet harfin adı bu. Neyse artık, bizde de yumuşak g diye bir harf var sonuçta. İsveççe özel isimleri yazarken lazım oluyormuş. İsveççe Finlandiya'daki iki resmi dilden biri olduğu için alfabede bulunuyor.

B, F, pek kullanılmayan harfler, Finceye giren bazı yabancı kelimelerde var.
banaani (muz), asfaltti (asfalt)

C, Fincede bu harf yok ama bulunca duruma göre K veya S diye okuyorlar; alfabedeki okunuşu Se.

Şimdi, defalarca okumama karşın beni hala çok zorlayan bir kelime geliyor:

lyijytäytekynä: Türkçesini de tam bilmiyorum, mekanik kurşun kalem deniyor galiba, hani 0,5 olur, 0,7 olur... Haydi okuyalım:

lyi jy täyte kynä
lüi yü tӕüte künӕ

J, Y ve Ä ile başka kelimeler buldum:

• johtokyky: iletkenlik; okunuşu: yohtokükü
• jatkojohto: uzatma kablosu; okunuşu: yatkoyohto
• kasviöljy: bitkisel yağ; okunuşu: kasviölyü
• kehittynyt: gelişmiş; okunuşu: kehittünüt
• jyristä: gök gürültüsü; okunuşu: yüristæ

Diğer bazı kelimeler ve okunuşları:

• matka: seyahat; okunuşu: matka
• vesi: su; okunuşu: vesi
• lentokone: uçak; okunuşu: lentokone
• makuuhuone: yatak odası; okunuşu: makuuhuone
• tarkoituksenmukainen: amacına uygun; okunuşu: tarkoituksenmukainen

Bileşik kelimelerden ve vurgulamasından söz etmiştim ya, üstte de üç tane bileşik kelime var. Vurguyu alakasız yerde yapmamak için bu kelimeleri bölelim:

• lento: uçuş; kone: makine; lentokone: uçuş makinesi=uçak
• makuu: uyku; huone: oda; makuuhuone: uyku odası=yatak odası
• tarkoituksenmukainen, bunu bölüp anlatmak zor geldi. Kelimenin birinci kısmı tarkoituksen, ikinci kısmı mukainen.

Tabii ki kelimeleri bir Finli edasıyla telaffuz etmek için dinlemek de gerekiyor. Onun için siz en iyisi buradaki Fince kelimeleri kopyalayıp seslisözlük veya Google translate'in arama kutusuna yapıştırın, mikrofon simgesine tıklayarak dinleyin. Dinlediniz mi? Tamam o zaman, siz Fince okumayı söktünüz demektir. Artık ilk on Fince kelime bağlantısını tıklayıp oradaki kelimeleri yüksek sesle okuyabilirsiniz. Ya onlar ne yapsın, daha ı var, ş, ç var, ğ var! Peki Fince Türkçeye benzer mi?