Fince joka ve akrabaları

Geçen gün bir yazımın altına istek parçası gelmiş! Bu joka ve akrabalarıyla ilgili bilgi paylaşımı istemiş bir okuyucu, gözlerime inanamadım, çok da hoşuma gitti. Hemen konuyu araştırdım ve bir giriş yapayım dedim:

Joka ve akrabaları, iki cümleyi bağlamaya yarıyor. Yalnız, cümlelerde virgülleri unutmamaya ve doğru yere koymaya dikkat etmek gerekiyor.

1. Poika nauraa. Poika on iloinen. 

Oğlan gülüyor. Oğlan (erkek çocuğu) mutlu. 
Bağlayalım: Poika, joka nauraa on iloinen. Gülen oğlan, mutlu. 

2. Ankara on pääkaupunki. Olen kotoisin Ankarasta.
Ankara başkenttir. Ben Ankara'dan geliyorum.
Bağlayalım: Ankara on pääkaupunki, josta olen kotoisin.
Ankara, benim geldiğim başkenttir.

3. Minulla on sisko. Minun siskolla on 2 lasta.
Benim ablam var. Ablamın 2 çocuğu var.
Bağlayalım: Minulla on sisko, jolla on 2 lasta.
İki çocuğu olan (bir) ablam var.

Bağlanacak olan iki cümledeki özneler, ifade edilecek durumlar ve bunlara göre cümlelerde kullanılan ekler, joka ve akrabalarından hangisinin kullanılacağını belirliyor.

İlk örnekte, cümlelerdeki özne ortak (poika). Cümle de basit bir cümle, özne, yüklem ve tümleçten oluşuyor. Bu nedenle iki cümle, esas kelimemiz olan joka ile birleştirilmiş.

İkinci örnekte, ilk cümlede özne "Ankara", ikinci cümlede ise özne "ben". Bu nedenle, bu iki cümleyi joka ile bağlayamıyoruz.

Josta kelimesini nasıl seçtik derseniz, Ankara'dan demek için Ankarasta dediğimiz için joka'nın jo'sundan sonra yine "sta" ile biten josta'yı kullanıyoruz.

Bunları kullanıp cümle kurabilmek için önce düz cümleyi doğru şekilde kurabilecek kadar Fince bilmek gerekiyor.

Üçüncü cümleye bakalım, birinin bir şeyi (Örn. benim, ablamın) olduğunu düz cümleyle ifade ederken "lla" ekini (minulla, siskolla) koyuyoruz ya, baştan bunu bilmezsek iki cümleyi birleştirirken jolla'yı seçemeyiz.

Düz cümlede kullanacağımız ekleri bilirsek jo'dan sonrasını tahmin edebiliriz; jota mı, joinne mi, jolta mı, jonka mı... Tam tutmayanlar varsa da ezberleriz artık.

Joka'nın tekil ve çoğul akrabaları var, mesela josta'nın çoğulu joista. Ben hepsini yukarıdaki resme koydum. Resimdeki kelimelere ara ara bakıp göz aşinalığı edinmeye çalışalım. Böylece, karmaşık görünen cümlelerle karşılaştığımızda en azından böyle bir cümlede iki şeyin bağlandığını ve bir tamlama oluşturulmuş olduğunu anlamış oluruz.

joka - Wiktionary adresinde de joka bağlacının "inflection" kısmında, ismin her halindeki çekimi var. 

Fince öğrenmek isteyenleri biraz zorlayacak bir konuya benziyor. Sizi bilmem ama, bana bu kadarı yetti. Ben şimdilik, "Ali top at" düzeyindeki Finceme geri dönüyorum.