Fince memnun olmak-bileşik fiiller

Bu yazının konusu memnun olmak bileşik fiilinin Fincedeki kullanımı.

• tyytyväinen: sıfat, memnun, hoşnut
• olla tyytyväinen: fiil, memnun olmak, hoşnut olmak

Çevirileri Fincedeki kullanıma göre yaptım.

• tyytyväinen+illatiivi: bir şeye memnun olmak
• -.n ekleri ile kullanılıyor, en sık kullanılan şekli bu.
• -.n ekindeki noktanın yerine gereken harf/harfler koyuluyor.
• tyytyväinen kurssiin: kursa memnun
• Olen tyytyväinen kurssiin: Kursa memnunum
• tyytyväinen+elatiivi: bir şeyden memnun olmak
• -sta/-stä ekleri ile kullanılıyor, günümüzde daha az tercih ediliyor. Eski dilde daha çok kabul gören bir ifade biçimiymiş ve daha sık kullanılırmış, Türkçeyle de uyumluymuş ne güzel.  
• Katsoja on tyytyväinen voitosta: İzleyici galibiyetten dolayı memnun
• O kadar da unutulmuş bir ifade biçimi değil. Günümüzde de, bir şeyden dolayı memnunsak yani bir sebep gösteriyorsak elatiivi kullanabiliyoruz.
• tyytyväinen+että: ..... diye, ...... nedeniyle, ....... için memnun olmak
• Sık kullanılıyor, ek koymadan, ikinci bir cümlecikle meramımızı anlatabiliyoruz.
• Olen tyytyväinen, että talvi on ohi: Kış bittiği için memnunum
• tyytyväinen+koska: memnunum çünkü
• Bu da memnuniyeti ifade etmek için sık kullanılan bir ifade biçimi.
• Olen tyytyväinen, koska aurinko paistaa: Memnunum çünkü güneş parlıyor

Hem sıfat hem isim hem de bunların çoğulunu kullanarak son bir örnek:

• Olen tyytyväinen uusiin väreihin: Yenilere renklere memnunum
• uusi: yeni, nominatiivi tekil 
• uuteen: yeniye, illatiivi tekil 
• uusiin: yenilere, illatiivi çoğul
• Sıfatın da aynı eki alması gerekiyor.
• väri: renk, nominatiivi tekil
• väriin: renge, illatiivi tekil
• väreihin: renklere, illatiivi çoğul

Yazıda geçen Fince kelimeler ve Türkçe karşılıkları:

• tyytyväinen: memnun, hoşnut
• olla tyytyväinen: memnun olmak, hoşnut olmak
• kurssi: kurs
• katsoja: izleyici
• voitto: galibiyet
• talvi: kış
• ohi: sona ermiş
• aurinko: güneş
• paistaa: parlamak (güneş vs), kızartmak, kavurmak
• elokuva: film
• matka: yolculuk
• uusi: yeni
• väri renk

Fincede tekil ve çoğul

Bu yazının konusu bir örnek üzerinden Fincede ismin bütün hallerinde tekil ve çoğul.

Ayna kelimesinin tekil ve çoğul şekillerini ismin bütün hallerine göre aşağıda görebilirsiniz. Genel bir fikrimiz olsun. Normalde bir ismin bütün hallerini gösteren tablolar karşıma çıkınca, bu kadar şeyi ben nasıl öğreneceğim diye bana fenalık geliyor. Üstelik hepsi birbirine benziyormuş gibi gelmeye başlıyor. Diğer yandan, bunları öğrenebilmek için tek tek incelemek kadar, topluca görmek de gerekiyor. 

Dilbilgisi halleri

peili

1. nominatiivi: peili-peilit
2. genetiivi: peilin-peilien
3. partitiivi: peiliä-peilejä
4. akkusatiivi: peili/peilin-peilit 

Bulunma, yönelme ve ayrılma halleri:

1. inessiivi: peilissä-peileissä
2. elatiivi: peilistä-peileistä
3. illatiivi: peiliin-peileihin
4. adessiivi: peilillä-peileillä
5. ablatiivi: peililtä-peileiltä 
6. allatiivi: peilille-peileille

Diğer haller:

1. essiivi: peilinä-peileinä 
2. translatiivi: peiliksi-peileiksi 
3. abessiivi: peilittä-peileittä 
4. instruktiivi: tekil yok-peilein 
5. komitatiivi: tekil yok-peileine-+iyelik eki

Bunlardan, partitiivi halin çoğulu ile ilgili bir yazıyı ve bir testi blogumda bulabilir, çoğul etiketine tıklayarak konuyla ilgili başka ne varmış diye bakabilirsiniz. Yukarıdaki hallerle ilgili hiç bilginiz yoksa partitif etiketine tıklayabilir, Fince nereden, nerede, nereye başlıklı yazımı okuyarak da bulunma, yönelme ve ayrılma halleri ile ilgili fikir edinebilirsiniz. 

Fince Partitif ve Nominatif Örnekler

Bu yazının konusu Fincede yalın (nominatiivi) ve partitif (partitiivi) kullanımı.

Önce, kedi ve ev kelimelerinin nominatif, partitif, tekil veya çoğul olarak kullanıldığı örnek cümleleri alt alta yazıyorum; alternatifleri topluca görelim. Daha sonra da açıklamalarını yapacağım.

1. Kotona on kissaa 

2. Kotona on kissoja: Evde kediler var.
3. Kissa on kotona: Kedi evde.
4. Kissat ovat kotona: Kediler evde.
5. Kotona on kaksi kissaa: Evde iki kedi var.
6. Kaksi kissaa on kotona: İki kedi evde.
7. Pari kissaa on kotona: Birkaç kedi evde.
8. Kotona on pari kissaa: Evde birkaç kedi var.
9. Kotona on yksi kissa: Evde bir tane kedi var. 
10. Kotona on kissa: Evde kedi var.

Cümlelerimizi inceleyip yorumlayalım: 

Kissa

1. Kotona on kissaa

Kissaa: partitif tekil. Arkadaşıma söyledim, "Biz Finlandiya'da kedi yemeyiz pek" dedi! Ne demek istediğini sorduğumda da, "evde köfte var" der gibi "evde kedi var" diyemezsin dedi. Kısacası, kullanılmıyor.

2. Kotona on kissoja. 

Kissoja: partitif çoğul. "Şurada şu var" kalıbıyla kurduğumuz bir cümle olduğu için partitif oldu. Çoğul partitif olmasının nedeni de, evde birden çok kedi olduğunu belirtmek istiyoruz, sayısını vermiyoruz ve kedi, sayılabilir bir isim.

-Millaisia ​​eläimiä kotona on: evde ne tür hayvanlar var?
-Kotona on kissoja: evde kediler var.

3. Kissa on kotona. 

Kissa: nominatif tekil. Bilinen, belli bir kedi söz konusu; cümlenin öznesi de bu kedi ve yalın halde. En basitinden bir cümle kalıbı.

-Missä kissa on: kedi nerede?
-Kissa on kotona: kedi evde.

4. Kissat ovat kotona.

Kissat: nominatif çoğul. Bilinen, belli kediler söz konusu ve bunlar cümlenin öznesi.

-Missä kissat ovat: kediler nerede?
-Kissat ovat kotona: kediler evde.

5. Kotona on kaksi kissaa.

Kaksi kissaa: partitif tekil. Sayılardan sonra tekil partitif geliyordu, burada da öyle.

-Kuinka monta kissaa kotona on: evde kaç kedi var?
-Kotona on kaksi kissaa: evde iki kedi var. 

6. Kaksi kissaa on kotona.
Kaksi kissaa: partitif tekil. "İki kedi evde, üç kedi de bahçede" gibi bir cümlenin parçası olması durumunda daha anlamlı olacaktır.

-Missä kissat ovat: kediler nerede?
-Kaksi kissaa on kotona ja kolme kissaa on kadulla: iki kedi evde, üç kedi de sokakta.

7. Pari kissaa on kotona.

Pari kissaa: partitif tekil. Pari (birkaç) her zaman tekil partitifle devam ediyordu.

-Missä olet nähnyt kissat: kedileri nerede gördün?
-Olen nähnyt pari kissaa kotona, pari kissaa kadulla: birkaç kediyi evde, birkaç kediyi sokakta gördüm. İpucu: Bir fiil köküne -nut/-nyt gelmiş, önüne de olla fiilinin şimdiki zamandaki çekimi koyulmuşsa perfekti kipi kullanılmıştır.

8. Kotona on pari kissaa. 

Pari kissaa: partitif tekil. Pari (birkaç) her zaman tekil partitifle devam ediyordu. Yukarıdaki cümleden farkı, neyi vurgulamak istediğimizle ilgili.

-Kuka on kotona: evde kim var?
-Kotona on pari kissaa: evde birkaç kedi var

9. Kotona on yksi kissa.

Yksi kissa: nominatif tekil. Bir rakamından sonra gelen kelime partitif değil, nominatif halde olmalı.

-Kuinka monta kissaa kotona on: evde kaç kedi var?
-Kotona on yksi kissa: evde bir (tane) kedi var.

10. Kotona on kissa.

Kissa: nominatif tekil. Burada, yukarıdaki örnekte olduğu gibi sayıyı vurgulamıyoruz. Evde belli bir kedinin olduğunu söylüyoruz.

-Mitä kotona on: evde ne var?
-Kotona on kissa: evde bir kedi var.

İlk başta gözümde çok büyütmüştüm ama şimdi, Fincedeki partitif hali ve tekil ve çoğul partitif ekleri öğrenmek biraz "zor ama, imkansız değil" diye düşünüyorum. İpucu: Türkçede "….. diye düşünüyorum" kalıbıyla biten cümlelerimiz Fincede "düşünüyorum da" anlamına gelen "luulen, että" veya "ajattelen, että" ve benzerleriyle başlanarak kuruluyor.

Fince partitif partitiivi 4

Bu yazıda Fincede partitifin kullanıldığı yerleri öğrenmeye devam ediyoruz.

Bu kısım da pek zor sayılmaz. İster inanın ister inanmayın, Türkçeye benziyor.

Ölçüm ve miktar belirtmeden bahsettiğimiz şeyler partitif halde kullanılıyor.

Klasik örnekler hep yeme-içmeyle ilgili.

• juon hedelmämehua: meyve suyu içiyorum
• hedelmämehu→hedelmämehua
• ostin kukkakaalia: karnabahar satın aldım
• kukkakaali→kukkakaalia 

Bunlar Türkçede de Fincede de tekil olarak kullanılıyor ama Fincede tekil partitif oluyor. Ne kadar kahve içtiğimiz, ne kadar köfte yediğimiz veya ne kadar karnabahar satın aldığımız belli değil. Bu nedenle tekil partitif kullanıyoruz. Ne kadar olduğunu değil, ne yaptığımızı söylüyoruz.

Bir şeyin nerede var olduğunu (bulunduğunu) veya kime ait olduğunu gösteren cümlelerde partitif kullanılıyor.

• lasissa on vettä: bardakta su var 
• vesi→vettä 
• ladoissa on olkia: samanlıkta saman var 
• olki→olkia 

Bardakta su, ahırda saman var ama ne kadar olduğu belirtilemiyor çünkü bunlar sayılamayan isimler. İşte bu durumda, Türkçede tekil olarak kullandığımız kelimeler Fincede de yine tekil ama partitif tekil oluyor. 

• sairaalassa on potilaita: hastanede hastalar var 
• potilas→potilaita 
• tehtaalla on työntekijöitä: fabrikada işçiler var 
• työntekijä→työntekijöitä 

Yukarıdaki örneklerde, hastanede kaç hasta, fabrikada kaç işçi olduğu belirsiz fakat bunlar sayılabilen isimler. Bu durumda da Türkçedeki gibi çoğul kullanılmakla beraber, Fincede partitifin çoğulu kullanılıyor.

• minulla on naapureita: benim komşularım var 
• naapuri→naapureita 
• hänellä on kanoja: onun tavukları var 
• kana→kanoja 

Burada da, komşuların ve kedilerin sayısı belli değil ama sayısı birden çok. Yine Türkçedeki gibi çoğul fakat partitif çoğul. Bu arada, minulla "benim", hänellä "onun" demek değil tam olarak ama Finceden Türkçeye bu şekilde çevrilebilir. Ayrıntıları daha sonra adessiivi yazısında bulabilirsiniz. 

Yazıda geçen kelimeler ve Türkçe karşılıkları:

juoda: içmek ostaa: satın almak hedelmämehu: meyve suyu kukkakaali: karnabahar lasi: bardak vesi: su  lato: samanlık

olki: saman sairaala: hastane potilas: hasta tehdas: fabrika työntekijä: işçi naapuri: komşu kana: tavuk