Fince Partitif Partitiivi 1 ile konuya giriş yapmıştık. Şimdi, sayılardan sonra kullanıldığına göre ölçüm ve miktar belirten kelimelerden sonra da kullanılmasına hiç şaşırmadan, Fincenin en zor yanlarından biri olarak anılan partitifi öğrenmeye devam edelim. Ölçüm ve miktar belirten kelimelere rastladıkça, anlamını öğrendikçe arkasından partitif geleceğini de hatırlamak gerekiyor.
litra maitoa: litre süt
maito→maitoa |
kilo riisiä: kilo
pirinç
riisi→riisiä |
metri köyttä: metre ip
köysi→köyttä |
Kuppi (kupa, fincan), pullo (şişe) ve benzeri miktar belirten kelimeler: Bunlar birer nesne ama, bir şeyin miktarını bildirdiği zaman arkasından gelen nesne partitif oluyor.
kuppi kahvia: fincan kahve
kahvi→kahvia |
pullo mehua: şişe meyve suyu mehu→mehua |
purkki hunajaa: kavanoz bal hunaja→ hunajaa |
Az, çok, birçok, yarım gibi kelimeler de miktar belirtiyor. Dolayısıyla, bunlardan sonra gelen nesneler de partitif olacak.
Burada partitifin çoğuluyla tanışıyoruz. Evet, şimdiye kadar öğrendiklerimiz hep tekil partitifmiş ve bir de çoğulu varmış meğer! Merak etmeyin, konuyu öğrenmek çok kolay, dikkat edilecek üç şey var:
1. Paljon (çok), vähän (az, biraz), lisää (biraz daha), enemmän (daha çok), vähemmän (daha az) gibi miktar belirten kelimelerden sonra gelen ve sayılamayan şeyler Türkçedeki gibi tekil, fakat partitif halde oluyor.
paljon teetä: çok çay
tee→teetä |
enemmän hilloa: daha çok reçel
hillo→hilloa |
vähän keittoa: az çorba
keitto→keittoa
|
vähemmän riisiä: daha az pilav
riisi→riisiä
|
2. Miktar belirten, az (vähän), çok (paljon), biraz ve benzeri kelimelerden sonra gelen ve sayılabilen şeyler çoğul partitif halde oluyor.
paljon ihmisiä: çok insan ihminen⇒ihmisiä | lisää tehtaita: daha fazla fabrika tehdas⇒tehtaita |
3. Monta (birçok) ve pari (birkaç) her zaman tekil partitifle devam ediyor. Türkçede de öyle, birçok anahtarlar veya birkaç anahtarlar demiyoruz, tekil kullanıyoruz.
monta avainta: birçok anahtar
avain→avainta |
pari lautanen: birkaç tabak
lautanen→lautasta |
Tekil ve çoğul partitifle ilgili bir konuya vurgu yapayım:
Sayılabilen şeyleri miktar belirten kelimelerle kullandığımızda çoğul partitif kullanıyoruz fakat birçok (monta) ve birkaç (pari) kelimelerinden sonra tekil partitif geliyor. Aynı kelimenin tekil ve çoğul partitif halde kullanıldığı bir örnek aşağıda:
paljon ihmisiä: çok insan
ihminen⇒ihmisiä |
pari ihmistä: birkaç insan
ihminen→ ihmistä |
İnsanlar sayılabilir olduğu için paljon ile çoğul partitif olan ihmisiä, pari her durumda tekil partitifle devam ettiği için ihmistä diyoruz.
Kelimelerin tekil partitif halini nasıl oluşturuyoruz konusuna da devam edelim. "İ" harfinde birkaç farklı şekilde oluyor bu.
- Başka dillerden alınmış, gözünüze tanıdık gelen ve i harfiyle biten hotelli, tomaatti gibi kelimelerin sonuna yine bildiğiniz, a harfinin eklenmesiyle partitif yapılıyor.
- hotelli→hotellia, tomaatti→tomaattia.
- Finceye üstteki gibi dışarıdan gelmemiş kelimelerde i yerine ea koyuluyormuş. Klasik bir örnek vereyim:
- Suomi→Suomea.
- hi, li, ni, ri harfleri ile bitiyorsa i harfinin yerini ta/tä alıyor.
- pieni→pientä, kieli→kieltä.
- si ile bitiyorsa tta/ttä oluyor.
- uusi→uutta
- käsi→kättä
- İstisnalar, karışanlar olabiliyor.
Yazıda geçen Fince kelimeler ve Türkçe karşılıkları:
maito: süt
|
kuppi: kupa
|
monta: birçok
|
köysi: ip
|
kahvi:
kahve
|
purkki: kavanoz
|
pari: birkaç
|
käsi: el
|
mehu: meyve suyu
|
pullo: şişe
|
puoli: yarım
|
kieli: dil
|
hunaja: bal
|
lasi: bardak
|
paljon: çok
|
uusi: yeni
|
riisi: pirinç
|
kilo: kilo
|
vähän: az, biraz
|
pieni: küçük
|
tomaatti: domates
|
litra: litre
|
lisää: biraz daha
|
|
hotelli: otel
|
metri: metre
|
enemmän: daha çok
|
|
ihminen: insan
|
tunti: saat
|
vähemmän: daha az
|
Şekildeki nesnelere de bir bakalım:
- kannettava tietokone: dizüstü bilgisayar
- puinen pöytä: tahta(dan) masa
- oranssi kahvikuppi: turuncu kahve kupası