Fince partitif partitiivi 3

Fince partitif partitiivi 1 ile giriş yapıp Fince partitif partitiivi 2 ile devam ettiğimiz partitif konusuna, kolayca öğrenilecek iki alt başlıkla devam ediyoruz.

Olumsuz cümlelerde partitif kullanılıyor

• en syö perunaa: patates yemem
• peruna→perunaa
• minulla ei ole telkkaria: benim televizyonum yok
• telkkari→telkkaria
• en juo kylmää teetä: soğuk çay içmem
• kylmä→kylmää, tee→teetä

Hatırlarsanız, sadece isimlerin değil, ilgili sıfatların da partitif olması gerekiyordu.

• kotona ei ole omenaa: evde elma yok
• omena→omenaa

Normalde tek bir sesli harfle biten kelimelerin sonuna, ünlü uyumuna göre bir -a veya -ä harfi eklerken, iki sesli harfle biten kelimelerde -a/-ä harfinden önce bir -t harfi koyuyorduk. Burada da tee, bu nedenle teetä olmuş. Kelimelerin partitif hale dönüştürülmesi yine yukarıdaki bağlantılarda var.

Partitif nerede kullanılmıyor, yalın haldeki kelimeler nerede kullanılıyor, ona da bir bakalım: "Yok" cümleleri partitifle oluşturulurken, "değil" cümlelerinde nominatif yani yalın hal kullanılıyor.

• omena ei ole korissa: elma sepette değil

Kutlamalar ve dileklerle ilgili ifadelerde partitif kullanılıyor

hyvää päivää: iyi günler
hyvää suomen kielen päivää!: Fince günü kutlu olsun!
hyvää Mikael Agricolan päivää!: Mikael Agricola günü kutlu olsun

hyvä→hyvää, päivä→päivää

Her yıl 9 nisan (huhtikuu) günü kutlanan suomen kielen päivä aynı zamanda Mikael Agricolan päivä olarak da geçiyormuş. Fince basılan ilk kitap olan 1542 tarihli Abckiria (bugünkü ifadeyle Abc-kirja) yani Abece Kitabı'nın yazarı olması ve Yeni Ahit'ten yaptığı çeviri, Finceyi yazıya ilk döken Mikael Agricola'ya Fin dili ve edebiyatında çok önemli bir yer kazandırmış. İpucu: Bu kişinin adı Mikael Agricola ama, kendisine adanmış olan günden bahsederken Mikael Agricolan päivä diyoruz yani soyadına bir -n harfi ekliyoruz. İşte bu da Fincede ismin diğer bir hali olan genitif yani genitiivi. Bunu da öğreneceğiz.

Kelimelerin partitif halini nasıl oluşturuyoruz kısmına da kişi zamirlerini ve partitif hallerini koyalım. Böylece Fince Test 7'yi yapabilecek bütün bilgiler elimizde oluyor.

minä	minua	me	meitä
sinä	sinua	te	teitä
hän	häntä	he	heitä
se	sitä	ne	niitä

Fince hayvan isimleri

Fince Kelimeler | Keyfimce Fince (wordpress.com)
Hayvan isimleri ve daha birçok kelime için ziyaret edin!

Bu gün internette en çok aranan Fince kelimelere bir bakayım dedim, Fince hayvan (eläin) isimleri çok ilgi toplamış. Öğrenmek belki daha kolay olur diye ben hayvanları gruplandırdım ve tekil partitiflerini ilave ettim. Fena da olmadı sanırım.

Lammas

kotieläimiä: ev hayvanları

• kissa: kedi
• koira: köpek
• lintu: kuş
• kala: balık
• hamsteri: hamster

Artık partitifle ilgili az da olsa bilgimiz olduğuna göre, yeni Fince kelimeler öğrendiğimizde partitifine de bir göz atmamız lazım. Ben hemen söyleyeyim, yukarıdaki ev hayvanlarının tekil partitif hali standart, sonlarına bir -a harfi geliyor. Eläin→eläintä, bunu da atlamayalım. 

Kediler miyavlarken hangi sesi çıkarır: miau miau
naukua: miyavlamak
Köpekler havlarken hangi sesi çıkarır: hau hau
haukkua: havlamak

Fince hayvan isimleri derken, kediye köpeğe verilebilecek Fince isimler mi demek isteniyor acaba diye de kafama takıldı şimdi. Öyle bir durum varsa mesela Finlandiya'da 2013 yılının en popüler altmış Fince köpek isminden beş tanesi Bella, Jeri, Rita, Taru ve Riku imiş; www. pawshake.fi sitesinde de kedi ve köpek isimleri var. En popüler kedi isimlerinden ilk beş tanesi Luna, Pörri, Viiru, Minttu ve Misu. Tabii isim verirken dişi hayvan (naaras) mı yoksa erkek hayvan (uros) mı, ona göre seçim yapmak gerekiyor. 

tuotantoeläimiä: çiftlik hayvanları

• lehmä: inek 
• lammas: koyun
• sika: domuz
• hevonen: at
• poro: ren geyiği

Koyunlar Fincede nasıl meler: bää
melemek: määkiä
Domuzlar homurdar: röh röh

röhkiä: homurdamak

Hemen tekil partitiflere bakalım: lammas→lammasta ve hevonen→hevosta. Diğerlerinin sonuna ünlü uyumuna göre -ä ve -a ekliyoruz.

Ren geyiğinin ilk evcilleştirilen hayvanlar arasında yer aldığını da bu yazıyı hazırlarken öğrenmiş oldum. Ayrıca, Helsinki bölgesinde yaşayanlar, Finlandiya'nın kuzeyinde, özellikle de Oulu çevresinde yaşayanlar için "poro" derlermiş. Estonyalılar ise fazla içmiş, fazla yüksek sesle konuşan Fin turistler için "porod" derlermiş. Bunların ikisi de argo tabii. Bilelim ama kullanmayalım çünkü hem ayıp olur hem de güncelliğini koruyup korumadığını bilmeden argo kelimeler kullanmak bizi insanların gözünde garip durumlara düşürür.   

siipikarjaa: kümes hayvanları

• kana: tavuk 
• kalkkuna: hindi 
• hanhi: kaz
• fasaani: sülün
• ankka: ördek 

Burada da tekil partitifte dikkatimizi çekecek olanlar hanhi→hanhea ve jänis→jänistä.

ötököitä: böcekler

• kärpänen: sinek
• hyttynen: sivrisinek
• mehiläinen: arı
• muurahainen: karınca
• hämähäkki: örümcek 

Farklı olanlar: kärpänen→kärpästä, hyttynen→hyttystä, mehiläinen→mehiläistä

villieläimiä: yabani hayvanlar

• karhu: ayı
• susi: kurt
• kettu: tilki
• leijona: aslan 
• hirvi: yaban geyiği

Burada da bir tek hirvi→hirveä var.

Başka Fince kelimeler öğrenmek isterseniz Memrise kursuma bakabilirsiniz. Fince-Türkçe hayvan isimleri ile ilgili güzel bir Türkçe kaynak ise Eläimet - Hayvanlar.

Fince Test 7 Cevaplar

Fince Test 7 testimizde, bloga ilk başladığım zamanlarda yazmış olduğum Fince faydalı ifadeler yazısındaki cümlelerde partitif (partitiivi) halde bulunan kelimeleri ve bunların nominatif halini bulacaktık. Partitifleri koyulaştırdım, nominatiflerini de alta yazdım.

1. Missä on vessa: Tuvalet nerede? 
2. En puhu suomea: Fince bilmiyorum (konuşmuyorum)
3. Kiitos paljon: Çok teşekkürler 
4. En tiedä: Bilmiyorum
5. Hyvää päivää: İyi günler 
6. Hyvää huomenta: İyi sabahlar 
7. Hyvää iltaa: İyi akşamlar 
8. Mitä kuuluu: Ne haber? 
9. Mikä sinun nimesi on: Senin adın nedir? 
10. Rakastan sinua: Seni seviyorum 

• suomi: Fince
• hyvä: iyi
• päivä: gün
• huomen: sabah
• ilta: akşam
• mikä: ne
• sinä: sen

Gördüğünüz gibi, Fince "seni seviyorum" derken kullandığımız sinua kelimesi Türkçeye "seni" olarak çevrilmekle birlikte ismin i hali değil, Fincedeki partitif halidir.

İpucu: Mikä nedir, mitä nedir diye bakıyorum, ikisi de "ne" demektir diye geçiyor çok yerde. Doğru ama, mitä meğer partitifmiş. Bir soru kelimesinin de partitifi olabileceğini öğrenmiş olduk. O zaman, partitifle ilgili bir sonraki teste bakayım.

Fince partitif partitiivi 2

Fince Partitif Partitiivi 1 ile konuya giriş yapmıştık. Şimdi, sayılardan sonra kullanıldığına göre ölçüm ve miktar belirten kelimelerden sonra da kullanılmasına hiç şaşırmadan, Fincenin en zor yanlarından biri olarak anılan partitifi öğrenmeye devam edelim. Ölçüm ve miktar belirten kelimelere rastladıkça, anlamını öğrendikçe arkasından partitif geleceğini de hatırlamak gerekiyor.

Ölçüm belirten kelimeler: kilo, litra, metri ve benzerleri.

litra maitoa: litre süt maito→maitoa

kilo riisiä: kilo pirinç riisi→riisiä

metri köyttä: metre ip köysi→köyttä

Kuppi (kupa, fincan), pullo (şişe) ve benzeri miktar belirten kelimeler: Bunlar birer nesne ama, bir şeyin miktarını bildirdiği zaman arkasından gelen nesne partitif oluyor.

kuppi kahvia: fincan kahve kahvi→kahvia

pullo mehua: şişe meyve suyu mehu→mehua

purkki hunajaa: kavanoz bal hunaja→ hunajaa

Az, çok, birçok, yarım gibi kelimeler de miktar belirtiyor. Dolayısıyla, bunlardan sonra gelen nesneler de partitif olacak. 

Burada partitifin çoğuluyla tanışıyoruz. Evet, şimdiye kadar öğrendiklerimiz hep tekil partitifmiş ve bir de çoğulu varmış meğer! Merak etmeyin, konuyu öğrenmek çok kolay, dikkat edilecek üç şey var: 

1. Paljon (çok), vähän (az, biraz), lisää (biraz daha), enemmän (daha çok), vähemmän (daha az) gibi miktar belirten kelimelerden sonra gelen ve sayılamayan şeyler Türkçedeki gibi tekil, fakat partitif halde oluyor.

paljon teetä: çok çay tee→teetä	enemmän hilloa: daha çok reçel hillo→hilloa
vähän keittoa: az çorba keitto→keittoa	vähemmän riisiä: daha az pilav riisi→riisiä

2. Miktar belirten, az (vähän), çok (paljon), biraz ve benzeri kelimelerden sonra gelen ve sayılabilen şeyler çoğul partitif halde oluyor. 

paljon ihmisiä: çok insan ihminen⇒ihmisiä	lisää tehtaita: daha fazla fabrika tehdas⇒tehtaita

3. Monta (birçok) ve pari (birkaç) her zaman tekil partitifle devam ediyor. Türkçede de öyle, birçok anahtarlar veya birkaç anahtarlar demiyoruz, tekil kullanıyoruz. 

monta avainta: birçok anahtar avain→avainta

pari lautanen: birkaç tabak lautanen→lautasta

Kelimelerin çoğul partitif halini öğrenmek için ayrıca alıştırmalar yapmak gerekiyor. Çoğul partitif için Memrise'da bir alıştırma buldum, tavsiye ederim.

Tekil ve çoğul partitifle ilgili bir konuya vurgu yapayım:

Sayılabilen şeyleri miktar belirten kelimelerle kullandığımızda çoğul partitif kullanıyoruz fakat birçok (monta) ve birkaç (pari) kelimelerinden sonra tekil partitif geliyor. Aynı kelimenin tekil ve çoğul partitif halde kullanıldığı bir örnek aşağıda:

paljon ihmisiä: çok insan ihminen⇒ihmisiä

pari ihmistä: birkaç insan ihminen→ ihmistä

İnsanlar sayılabilir olduğu için paljon ile çoğul partitif olan ihmisiä, pari her durumda tekil partitifle devam ettiği için ihmistä diyoruz.

Kelimelerin tekil partitif halini nasıl oluşturuyoruz konusuna da devam edelim. "İ" harfinde birkaç farklı şekilde oluyor bu. 

• Başka dillerden alınmış, gözünüze tanıdık gelen ve i harfiyle biten hotelli, tomaatti gibi kelimelerin sonuna yine bildiğiniz, a harfinin eklenmesiyle partitif yapılıyor.
• hotelli→hotellia, tomaatti→tomaattia.
• Finceye üstteki gibi dışarıdan gelmemiş kelimelerde i yerine ea koyuluyormuş. Klasik bir örnek vereyim:
• Suomi→Suomea. 
• hi, li, ni, ri harfleri ile bitiyorsa i harfinin yerini ta/tä alıyor. 
• pieni→pientä, kieli→kieltä. 
• si ile bitiyorsa tta/ttä oluyor. 
• uusi→uutta
• käsi→kättä 
• İstisnalar, karışanlar olabiliyor.
  

Yazıda geçen Fince kelimeler ve Türkçe karşılıkları:

maito: süt	kuppi: kupa	monta: birçok	köysi: ip
kahvi: kahve	purkki: kavanoz	pari: birkaç	käsi: el
mehu: meyve suyu	pullo: şişe	puoli: yarım	kieli: dil
hunaja: bal	lasi: bardak	paljon: çok	uusi: yeni
riisi: pirinç	kilo: kilo	vähän: az, biraz	pieni: küçük
tomaatti: domates	litra: litre	lisää: biraz daha
hotelli: otel	metri: metre	enemmän: daha çok
ihminen: insan	tunti: saat	vähemmän: daha az

Şekildeki nesnelere de bir bakalım:

• kannettava tietokone: dizüstü bilgisayar
• puinen pöytä: tahta(dan) masa 
• oranssi kahvikuppi: turuncu kahve kupası

Fince Test 8

Partitif Partitiivi 1 başlıklı yazımda konuya bir giriş yapmış ve Fince kelimelerin partitif (partitiivi) halini nasıl oluşturacağımızla ilgili kuralların bir kısmını vermiştim. Burada da onlarla ilgili bir alıştırma hazırladım. Zor olmasın diye en başa birer örnek koydum, geri kalanları biz ona göre yapalım dedim. Türkçe karşılıklarını da yazdım ki bu arada biraz da yeni Fince kelimeler öğrenmiş olalım. 

kahvi: kahve	kahvia
valokuva: fotoğraf	………..
mekko: elbise	……...
sänky: yatak	……...
jalkapallo: futbol	……..…..
televisio: televizyon	televisiota
yö: gece	…..
pää: baş	…..
radio: radyo	…..
sampoo: şampuan	……...
nainen: kadın	naista
lautanen: tabak	……..…..
hevonen: at	……..…..
ihminen: insan	……..…..
kukkanen: küçük çiçek*	……..…..
kevät: ilkbahar	kevättä
avain: anahtar	…….
mies: erkek	…….
puhelin: telefon	……....
sormus: yüzük	……....

*Bazıları buna çiçecik der.

Cevapları yayınladım.

Fince Test 7

Fince partitifle ilgili kaynakları karıştırırken anladım ki, Fince faydalı ifadeler yazımdaki cümlelerin bazısında zaten partitif varmış. Şimdi onları bir gözden geçirdim, hangilerinin partitif olduğunu ve kelimelerin yalın halini (nominatiivi) buldum. Siz de aynı gözle bir bakın, cevapları yayınladım bile.

1. Missä on vessa: tuvalet nerede?
2. En puhu suomea: Fince bilmiyorum (konuşmuyorum)
3. Kiitos paljon: çok teşekkürler
4. En tiedä: bilmiyorum
5. Hyvää päivää: iyi günler
6. Hyvää huomenta: iyi sabahlar
7. Hyvää iltaa: iyi akşamlar
8. Mitä kuuluu: ne haber?
9. Mikä sinun nimesi on: senin adın nedir?
10. Rakastan sinua: seni seviyorum 
    

Bu testle ilgili konu anlatımı
Partitifle ilgili diğer bir test

Fince partitif partitiivi 1

Fincede Partitiivi Hale Giriş | Keyfimce Fince (wordpress.com)

Partitifi öğrenmek Fince öğrenmekle neredeyse eşdeğermiş. O nedenle, partitifi ne zaman kullanacağımızı yavaştan öğrenmeye başlayalım. Fince sayılar başlıklı yazımın sonunda bir ipucu vardı, o upuzun sayıyı yazarken bazı kelimelerin sonuna bir "a" harfi eklenmişti ve bunların partitif haldeki kelimelere örnek olduğu yazıyordu. Fincede buna çok sık rastlıyoruz. Özet olarak, sayılardan sonra gelen kelimeler, belirsiz nesneler, sayılamayan miktarlar, sonlandırılmamış eylemler için partitif hal kullanılıyor. Türkçede partitif olmadığı için bize biraz değişik gelebilir ama bir şekilde halledeceğiz artık.

Sayılardan sonra gelen kelimeler partitif halde olacak. Yabancılık çekmeyelim diye önce yukarıda bahsettiğim yazıdaki sayının bir kısmını buraya kopyalayayım:

kaksimiljoonaa: kaksi, biliyorsunuz iki demek ve bir sayı. O zaman, kaksi'den sonra gelen kelime yani miljoona partitif halde yani miljoonaa olacak.

kolmesataa: Üç yüz demek istiyorsak, üçü takip eden yüz kelimesinin partitif olması gerekiyor yani sata→sataa. İpucu: Yksi yani birden sonra partitif kullanılmıyor; nolla yani sıfırdan sonra kullanılması gerekiyor.

neljäkymmentä: Kymmenen kelimesinin partitifi kymmentä. Sessiz harfle biten kelimelerde, kelimenin sonuna a harfi koymakla iş bitmiyor.

viisituhatta: Tuhat kelimesinin partitifi tuhatta.

Sayıdan sonra on, yüz, bin değil, başka bir kelime de gelebilir. Fark etmez, bu kelime de partitif olacak. 

kolme taloa: üç ev talo→taloa	kaksi naista: iki kadın nainen→naista	kahdeksan maata: sekiz ülke maa→maata
viisi keskusta: beş merkez keskus→keskusta	viisi olutta: beş bira olut→olutta	kahdeksan hevosta: sekiz at hevonen→hevosta

Bütün kelimeleri partitif yapmak o kadar kolay değil, kelimenin son harfi/harfleri nasıl yapacağımızı belirliyor. Fincede kelimelerin partitif yapılması ile ilgili kuralların bir kısmını aktarayım: 

• Normalde tek bir sesli harfle biten kelimelerin sonuna bir a harfi ekliyoruz.
• talo→taloa. 
• Fakat baktık kelime zaten iki sesli harfle bitiyor, üçüncü bir sesli harf, yani a harfi koyacak halimiz yok, araya bir -t harfi koyuyoruz.
• maa→maata
• Sessiz harfle biten kelimelerde de aynı şekilde t harfi koyuluyor.
• keskus→keskusta
• -nen ile biten kelimelerde -nen atılıp yerine -sta koyuluyormuş.
• nainen→naista

Büyükte eskide okulda başlıklı yazımı okumuş muydunuz bilmem. Orada, "Fincede bütün sıfat tamlamaları ve nesne ya da kişi aynı haldedir ve bunun için de aynı ekleri alır." diye çok önemli bir bilgi aktarmıştım. Yazının başlığı da bu kuralın Türkçeye uyarlanmasından geliyordu hatta. Aynı kural partitif için de geçerli. İpucu: Sadece nesneler değil, gereğinde sıfatlar da partitif oluyor.

Fincede beş bira demek için viisi olutta diyoruz yani olut partitif oluyor. Beş şişe soğuk bira derken de, hem şişe hem soğuk hem de bira, hepsi partitif oluyor.

viisi pulloa kylmää olutta: beş şişe soğuk bira

Fincede partitif konusu uzun ve önemli. Hepsi tek yazıya sığmaz. Ben şimdilik, sayılardan sonra gelen kelimeleri, öğrendiğim kadarıyla partitif yapayım.

Partitifle ilgili bir test hazırladım. Partitifle ilgili diğer yazılarımın bağlantılarını da veriyorum: Fince partitif Partitiivi 2, Fince partitif partitiivi 3, Fince partitif partitiivi 4

Fince iyi dilekler ve kutlamalar, Fince seni seviyorum

Yazıda geçen Fince kelimeler ve Türkçe karşılıkları:

• nainen: kadın
• talo: ev
• maa: ülke
• keskus: merkez
• olut: bira
• hevonen: at